Book Trust
Book Trust büyüklük ve ciro açısından Stiftung Lesen’a çok benzeyen bir yapıda, çocukluğun erken yıllarına yönelik çalışmalara ağırlık veriliyor.
Book Trust’ın çalışmaları farklı ülkelerde de yaygınlaştırılmış durumda. Diğer organizasyonların yapmayıp yalnızca Book Trust’ın yaptığı uygulamalar arasında ücretsiz kitap verme (book gifting) yer alıyor. Bu nedenle Arts Council’den neredeyse senelik 6 milyon Sterlin’e yakın yardım alıyor. Kitaplar ülkenin tüm kütüphanelerine, okullarına ve sonra çocuklara ulaşıyor.
Uygulamayla ilgili detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz:
Ayrıca Bookbuzz ve Letterbox gibi ticari gelir getiren ve okullara satış yapılan programları da bulunuyor.
Çalışma Modeli
Bookt Trust’ın bölgelerden sorumlu ekiplerinde görev yapan ve 152 yerel yönetimle doğrudan iletişimde olan 5 (Relationship Managers) Halka İlişkiler Yöneticisi var. Her bir yöneticiye 30 kadar yerel yönetim düşüyor ve projeyle ilgili soruları ve sorunları ilk cevaplayanlar, aynı zamanda projede ne gibi gelişmeler olduğuyla ilgili bilgi verenler bu yöneticiler oluyor.
Lojistik olarak, Booktrust’un kullandığı bir (customers relationship management system) tüketici ilişkileri yönetim sistemi bulunuyor. Organizasyon oldukça büyük, çok sayıda farklı ilişkileri barındırdığı için aralarındaki iletişim, kitapların dağıtımı ve lojistik konuları da dahil olmak üzere merkezi bir CRM sistemiyle yönetiliyor. Sistem Londra, Kuzeydoğu, Kuzeybatı, Güneydoğu, Güneybatı olarak 5 ana bölgeye ayrılmış durumda, her birinde bir halkla ilişkiler yöneticisi bulunuyor. Yerel yönetimler kütüphaneci veya başka sosyal hizmetli gibi kendi elemanları arasından bir kişiyi Booktrust Koordinatörü olarak görevlendiriyor. Bu Booktrust koordinatörü, toplanan kitapları uygun yerlere gönderiyor. Bunlar kütüphane, çocuk merkezi, sağlık ocağı, nüfus kayıt müdürlüğü vs. olabiliyor.
Önemli Projeler
Bookbuzz
Bookbuzz, okullarda 11 ila 13 yaşlarındaki çocuklara okumayı sevmeleri için ilham vermeyi amaçlayan bir okuma programı.
Katılımcı okullar, öğrencilerine 17 kitaplık bir listeden kendi kitaplarını seçme imkanı veriyor. Bu kitaplar kalite, uygunluk ve okuma keyfini teşvik etme özellikleri açısından uzmanlar tarafından özenle seçiliyor.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Letterbox
Bu programda dezavantajlı çocukların bulunduğu yerel otoriteler, okul veya yuvalara çocukların evlerine göndermeleri için içinde renkli kitap, matematik oyunları, kırtasiye ve benzeri materyallerin bulunduğu paketler gönderiliyor. Mayıs ve Ekim ayları arasında gönderilen bu paketler daha sonra çocukların evlerine ulaştırılıyor. Birçok çocuk hayatlarında ilk kez bu postalar sayesinde kendilerine ait kitaplara sahip oluyor. Kendi adlarına bir mektup veya paket gelmesinin yaşattığı heyecanla motivasyonu artan çocukların matematik ve okuma konusunda kendilerine güvenleri artıyor ve bu kitap ve bilgileri başkalarıyla paylaşmaya başlıyorlar.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Book Start
Book Start projesi dünyada pek çok ülkede örnek alındı, Stiftung Lesen aynısını Almanya’da uyguluyor.
Belçika, İsviçre, Portekiz gibi yerlerde 15 sene önce uygulandı. 20 yıl önce Japonya’da, sonrasında Kore’de, Tayland, Endonezya ve Kolombiya’da da örnek alındı. Son zamanlarda pek çok organizasyon tarafından öğrenilip model alınarak İrlanda, Norveç, İsveç, Finlandiya, Polonya, Çekoslavakya, Estonya, Litvanya gibi ülkelerde pilot projelerde uygulanmaya başladı. Tüm bu organizasyonlar arasında bir iletişim ağı oluşturuluyor ve ekiplerin bir araya gelip bilgi alışverişinde bulunmaları sağlanıyor.
Türkiye’nin en gelişmiş modeliyle programı öğrenip uygulama şansı var. Bazı ülkelerde hükümet tarafından doğrudan desteklenmiyor ancak yerel yönetimlerin yardımıyla projeyi gerçekleştiriyorlar. Mesela Japonya’da hiçbir kamu desteği yok. 6-7 kişilik ufak bir organizasyonla bile, belediye gibi yerel yönetim desteğiyle küçük çapta bir başlangıç yapmak mümkün. Japonya’da ve Kore’de ülkenin yaklaşık %60’ına ulaşılabilmiş, bunun %60 kadarı belediyelerin desteğiyle başarılmış.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
BOOKSTART Projeleri:
Book Start’ın ana amacı daha çok sayıda çocuğun okumasını sağlamak. İlk başta yalnızca bir şehirde (Birminham’da) pilot proje olarak 300 çocukla başlayan proje ortakların ve yayıncıların da desteğiyle 28 yılda büyüyerek bugünkü haline geldi. Her yerel otoritede yerel yönetimin çalışanı olan bir kişi kitap paketlerinin uygun yere gönderilmesi konusunda görevlendirildi. Yenidoğan hediyesi bebek doğduktan sonra birkaç hafta içinde aileye ulaştırılıyor. Bazen daha bebek doğmadan ellerine geçmiş de oluyor. Genellikle bebeği evinde ziyaret eden sağlık personeli tarafından veriliyor. Ya da AB gerekliliklerine uygun olarak bebeğin doğumunu resmi olarak kaydettirmeye gittiğinde aileye nüfus müdürlüğü çalışanı tarafından verilebiliyor. Kitaplar siyah beyaz, çünkü ilk aşamalarda siyah beyaz olmasının bebekler açısından daha dikkat çekici olduğu tespit edilmiş. Bunlar ayrıca sesli kitap okurken hayvan vb. sesleri çıkarmaya çekinen babalar için de başlangıç olarak oldukça kolay kitaplar.
Bookstart Treasure Pack
Bookstart Treasure paketleri her yıl İngiltere’de 3-4 yaş arası çocuğu olan 600-650.000 aileye ulaştırılıyor. Bu paketler ailelere, her çocuğun kendine güvenen ve hevesli bir öğrenci olmasına yardımcı olmak için kreş, oyun grupları ve diğer ortamlarda bulunan program uygulayıcıları tarafından veriliyor.
Paketlerin içinde ailelerin çocuklarıyla okuyabileceği bir resimli kitap ve birlikte okumak için ipuçları ve fikirler içeren samimi bir de kitapçık bulunuyor.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bookstart Baby Pack (Bebek kiti) İngiltere’deki her bebeğe ulaşıyor. Kitaplar Galler bölgesinde bu bölgenin diline uygun hazırlanıyor.
Kitapçılarda satın alınabilecek olanlarından biraz daha küçük boyutta olan bu kitaplar, sayfa sayısı ve boyutu küçültülerek ekonomik hale getirilmiş. Kaliteyi yüksek tutarak, bedava bir versiyon değil de gerçek bir kitap sahibi olma hissi yaşamaları sağlanıyor. İçinde çok temel mesajlar veren bir açıklama rehberi de var. Ülkede varlıklı veya yoksul her aileye mutlaka ulaştırılıyor bu kitaplar. Günümüzde sağlık çalışanları, Sure Start çalışanları, Family Nurse Partnership (Aile-hemşire ortaklığı) ekipleri, evleri ziyaret edip 0-12 ay arasındaki bebeklere kitap paketlerini veriyor.
Kitap Seçimleri
Her sene sağlık ve kütüphane gibi farklı alanlardaki uzmanları bir araya getirip bir kitap seçme paneli düzenleniyor. Belli kriterler var; resimlerin mutlaka etnik çeşitliliği yansıtmasına dikkat ediliyor. Kitabın bir defa okunup kenara bırakılmaması için birden fazla mesaj vermesine özen gösteriliyor.
Projeye özel olarak hazırlananların yanı sıra kitapların çoğunluğu daha önce basılmış kitaplar olmasına rağmen üzerlerinde bazı uyarlamalar yapılabiliyor.
Bookstart Corner
Bookstart Corner, daha düşük gelirli veya tek ebeveynli olan, bir çeşit dezavantajı olup özel desteğe ihtiyaç duyan aileler için tasarlanmış ayrı bir program.
Bu programda 12-24 aylık çocuklara yönelik, 75 bin aileye ulaşan daha kapsamlı bir kitap hediye paketi veriliyor. Evlere yapılan 4 farklı ziyarette (şarkılı, boyamalı, kuklalı, oyunlu) 4 ayrı temalı kitap materyalinin çocuklara tanıtılması, ailelerinin okuma etkinliğine dahil edilmesi hedefleniyor.
Bookstart Corner Eğitimleri
Eğitimler evlere kitap dağıtan kişilere internet üzerinden çok sade bir dille yapılıyor. Önceki sistemde test sonucunda başarısız olma durumunda kitap paketi gönderilmemesi gibi bir uygulama teorik olarak olsa da eğitimde verilen bilgi ve talimatlar sadeliği sayesinde başarısız olmak söz konusu değil. Evlere kitap dağıtımı yapan kişilere bir ücret ödenmiyor, yeterlilik testi de yapılmıyor. Bu online eğitime katılanlar zaten sistemi anlayıp nasıl işlediğini öğrenmek için katıldıklarından dikkatlerini vererek öğreniyorlar. Testin oluşturulma sebebi insanların öğrendiklerini daha kolayca pekiştirmelerini sağlamak. Bu kişilerden ücret ödemeden bir hizmet alınıyor ve yaptıkları işi mümkün olduğu kadar ciddiye almaları sağlanmaya çalışılıyor.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Booktouch, Bookshine, Bookstart Star gibi farklı paketlerle farklı ihtiyaçlardaki tüm çocuklara ulaşmaya çalışılıyor.
Booktouch ve Bookshine bebeklerin ve 3-5 yaş aralığındaki görme-duyma engelli çocukların kitabı tanımalarını sağlamak için tasarlandı. İçlerinde dokunarak okuyabilecekleri, farklı kumaş ve malzemelerle hazırlananlar var. Bookstart Star ise 3-5 yaş aralığındaki fiziksel engeli sebebiyle motor kabiliyetlerini geliştirmekte zorlanan çocuklara özel hazırlandı. Her sene 12 bin aileye ulaştırılıyorlar.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Çift Dillilik
Çift dillilik de Book Trust’ın üzerinde durduğu konulardan birisi. Günümüzde birden fazla dil konuşulan ailelerin sayısı artış gösteriyor. Bu konuda bir proje yapılıyor. Hangi bölgelerde hangi dillerde yoğunluk ve ihtiyaç var belirlenmeye çalışılıyor.
Bedava Değil, Hediye
Hediye kelimesi tercih ediliyor çünkü bazı aileler şüpheyle karşılayıp para ödeyeceklerini düşünerek reddetmeye çalışabiliyorlar. Bunlar için bir ödeme yapacak mıyız? Neden bedava dağıtılıyor. İçeriğinde dini mesajlar mı var? gibi sorular da olabiliyor.
Yerel Yönetimlerle Çalışma
2010-2015 yıllarında merkezi hükümetten yerel yönetimlere yapılan fon yardımı miktarlarında ve vergi oranlarında değişimler ve büyük kesilmeler oldu. Yerel yönetimlerin yasal olarak sağlamak zorunda oldukları hizmetlerin artarak pay almaları bütçe üzerindeki baskıyı gittikçe büyütüyor. Kitap paketlerinin merkez depolarından evlere dağıtılmaları için gerekli olan masrafların ve dağıtımda görevlendirilen kişilerin mesailerinin karşılanması için fon yardımı almaya devam etmek büyük önem taşıyor. Yerel yönetimlerden gerekli miktarı almak gittikçe zorlaşıyor. O nedenle yerel yönetimle her iki tarafın yükümlülüklerini açıkça belirten ortaklık sözleşmesi yapılması gerekiyor. Bu sene yerel yönetimlerden daha üst düzeyde yetkililerin desteğini almak için büyük çaba gösterilmiş. Önceden yalnızca koordinatörün imzalaması yeterliydi, şimdi daha üst düzeyde bir yöneticinin dahil olması ve en az 3 yıllık bir sözleşme yapılması talep ediliyor.
Ortaklıklar
Ortaklarla ilişkiler sürekli gözden geçiriliyor, projeleri ve kendi yönetim kurulunun yerel yönetimlerle bağlantılarının daha etkili kullanılması için çaba sarf ediliyor. Ayrıca bir proje takvimi hazırlanarak kampanya ve programların, ortaklardan beklentilerin ne zaman ve tam olarak ne olduğunun ve dağıtılması istenen kitapların mali değerlerinin ne olduğunun anlaşılır bir şekilde anlatılmasına özen gösteriliyor.
Yayıncılar senede 6 milyon Sterlin değerinde (indirimlerle) programı destekliyor.
Ana ortaklardan biri kütüphaneler. Libraries Connected gibi organizasyonlarla da yakın iş birliği yapılıyor. National Bookstart Week süresince tüm kütüphanelerde reklam kampanyaları ve “Pyjamarama” gibi dikkat çeken çocuklara yönelik Bookstart etkinlikleri yapılıyor.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Telif Hakları
Yayınevleri yazar ve çizerlerin telif haklarını ödüyor, Book Trust basımını ve gönderilecek yerel yönetimlerle iletişimini takip ediyor. Impact Review Sheet (etki inceleme raporu) ile tüm hareketler ve dağıtım kayıt altında tutuluyor.
Ortaklık sözleşmeleri 1 yıl veya 3 yıl seçenekleriyle hazırlandı, yerel yönetimlerin %45’i 3 senelik sözleşmeyi kabul etmiş. Kalan tamamıyla 1 er yıllık sözleşmelerle devam edilecek. Book Trust bu alanda Arts Council’den fon alan tek organizasyon, bu nedenle ortaklarla sözleşmelerin uzun süre devamlılığını sağlamak çok önemi.
Diğer Programlar / Ödüller
Resimli çocuk kitapları için Story Time Prize (Masal Saati Ödülü), Life Time Achievement Award (Yaşam Boyu Başarı Ödülü) gibi ödüller veriliyor. Children’ Laureate ödülü Waterstone iş birliğiyle 2 senede bir düzenleniyor. 2017-2019 yılları için seçilen kişi Lauren Child, Arts Council’in danışma kurulunda görev alacak ve TV, radya gibi medyada kampanyalarını duyuracak.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Raporlar
Booktrust’ın web sitesinde yıllık raporlar, anketler ve üniversiteler tarafından çocukların okuma alışkanlıklarına dair bağımsız hazırlanan raporlara ulaşmak mümkün. Ayrıca çocuk kitapları sektörünü kültürel çeşitlilik açısından değerlendiren çalışma raporları da bulunuyor.
Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
