Okuma Çemberlerinin İlkokul Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerilerine Etkisi
Eleştirel Okuma Stratejileri ve Uygulama Önerileri
Eleştirel okuma bireyin okuduklarını yargılaması, sorgulaması, değerlendirmesi, güvenilir kaynaklardan yararlanıp kendi aklını kullanarak sonuca varması olarak tanımlanabilir. Eleştirel okuma aynı zamanda eleştirel düşünmenin ilk ve en önemli basamağıdır.
Eleştirel okuma becerisi ile birey, okunan metinlerdeki bilgilerin doğruluğunu ve yazarın düşüncelerini sorgular, önceki bilgileriyle karşılaştırarak sonuca varır. Okuma becerisinin gelişimiyle beraber eleştirel okumanın edindirilmesi, öğrencilerin hayat boyu okudukları metinleri sorgulama ve yorumlamasını sağlar.
Eleştirel okumanın bazı uygulama stratejileri;
• Ön inceleme yapma
• Soru sorma
• Anahtar kavramlara dikkat etme
• Karşılaştırma yapma
• Özetleme
• Sayfa kenarına notlar yazma
• Metindeki tezi ve ana fikri değerlendirme
• Yazarın bakış açısı ve amacını bulma
• Olgu ve görüşleri ayırma
• Ön yargı ve kalıp yargıları fark etme
• İddiaların kanıtlarca desteklenmesi
• Neden sonuç ilişkisini kurma
İlkokul düzeyinde eleştirel okuma etkinlikleri önerileri;
• İlk okuma döneminde çocuklar tarafından sık okunan masal ve hikâyelerdeki olağanüstü durumların çocuk tarafından ayırt edilebilmesi için ebeveyn veya öğretmen tarafından sorular sorulabilir.
• Hikâyedeki durumun makul olup olmadığı sorgulatılabilir.
• Çocuklara hikâyenin bir yazarı olduğunun farkına vardırılabilir. Kitap kapağındaki yazar ismi veya yazar hakkındaki metin vurgulanabilir.
• Çocuklar kitaptaki bir durumun adil olup olmadığını değerlendirebilir.
• Hikâyedeki karakterlerin eylemleri sorgulatılabilir.
• Kitabın başlığından çıkarımlar yapılabilir.
• Kitaptaki resimler yorumlanabilir.
• Hikâyedeki durumlar, gerçek dünyadaki toplum ve kültürlerin benzerlik ve farklılıklarıyla bağdaştırılabilir.
• Kitap hakkındaki değerlendirmeler yazıya dökülebilir.
Tayfun Okur, ‘’Eleştirel Okuma Stratejileri ve Uygulama Önerileri’’, ‘’Okuma Çemberlerinin İlkokul Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerilerine Etkisi Yüksek Lisans Tezi’’, 2019
Tez’in tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
